Polibutylen (PB) - jest termoplastem z grupy poliolefinów. Wykazuje on niezwykłą kombinację udarności, elastyczności i wysokiej odporności na pełzanie, pęknięcia naprężeniowe i ścieranie. Stosowany tam, gdzie wymagana jest duża stabilność przy dużych naprężeniach w podwyższonych temperaturach (instalacje grzewcze). Polibutylen został wyprodukowany w 1965 roku przez niemiecką firmę Chemishe Werke, lecz dopiero dalsze prace firmy Shell Chemicals z USA nad tym materiałem doprowadziły do jego zastosowania w instalacjach wodociągowych i grzewczych. W Europie, polibutylen na dobre zadomowił się na początku lat 80-tych, w momencie kiedy Shell Chemicals wprowadził udoskonalony rodzaj materiału, poszerzając jednocześnie zakres jego zastosowania do maksymalnych parametrów 70oC/10atm dla instalacji wodnych, oraz 90oC/6atm dla instalacji grzewczych.
Właściwości fizyczne systemu
Kraj produkcji: |
Wielka Brytania ( asortyment podstawowy) |
Materiał: |
Polibutylen (PB) |
Gęstość polibutylenu: |
0,93 g/cm3 |
Chropowatość bezwzględna: |
0,005 mm |
Wydłużalność cieplna: |
0,13 mm/moC |
Ścieralność (strata wagi): |
1 % |
Elastyczność E (moduł Younga): |
340 Mpa |
Przewodność cieplna: |
0,22 W/mK |
Promień krzywizny profilowanego łuku: |
R=5 x Dz |
Udarność: |
nie pęka |
Łączenie: |
szybkozłącze |
Korozja: |
brak |
Osadzanie kamienia: |
brak |
Bariera tlenowa: |
tak, warstwa EVOH stosowana w rurach typu „barrier” - ogrzewanie grzejnikowe, podłogowe i ścienne |
Żywotność: |
50 lat |
Gwarancja: |
50 lat |
Parametry pracy ciągłej 24h/365 dni: |
- ogrzewanie grzejnikowe: |
80oC/ 6atm |
- ogrzewanie podłogowe i ścienne: |
60oC/ 3atm |
- ciepła woda |
60oC/ 6atm |
- zimna woda |
20oC/10atm |
Temperatury graniczne: |
90oC – maksymalna
100oC – krytyczna
|
Odporność chemiczna
Polibutylen jest materiałem odpornym na wiele różnorodnych substancji chemicznych, co pozwala na stosowanie go nie tylko w instalacjach grzewczych i wody użytkowej. Mimo to nie jest odporny na benzen i toulen, który często jest stosowany jako rozcieńczalnik farb olejowych. Dlatego jeżeli konieczne jest pomalowanie systemu Hep2O, to należy zastosować wyłącznie farby wodne. Szkodliwe może być również działanie produktów ropopochodnych. Należy zwracać uwagę na to, aby rury polibutylenowe nie stykały się z lepiszczami bitumicznymi stosowanymi w budownictwie. W instalacjach technologicznych wody basenowej nie należy stosować systemu Hep2O z uwagi na duże stężenie chloru, przekraczające dopuszczalną wartość 2 mg/l dla polibutylenu*. *Zgodnie z rozporządzeniem z 2002 roku (DzU Nr 203, poz. 1718) zawartość wolnego chloru w wodzie pitnej i gospodarczej powinna mieścić się w przedziale 0,1-0,3 mg/l. Podana zawartość chloru nie ma żadnego znaczenia dla trwałości instalacji z polibutylenu.
Odporność mikrobiologiczna
W instalacjach wodociągowych obserwuje się zjawisko powstawania biofilmu - cienkiej warstwy mikroorganizmów pokrywających wewnętrzne ścianki rur. Większość tych organizmów nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie. Należy jednak pamiętać, że instalacje źle zaprojektowane, zainstalowane i konserwowane mogą przyczynić się do powstania całych kolonii mikroorganizmów, a te z kolei do rozwoju bakterii niebezpiecznych dla zdrowia, takich jak np. Legionella Pneumonia. Komórki tej bakterii potrafią przeżyć w środowisku źle dobranych, wykonanych i eksploatowanych instalacji nawet do 3 lat. Na rodzaj i rozwój bakterii w instalacjach wodnych ma niebagatelny wpływ rodzaj użytego materiału do ich budowy. Wykresy obrazują procentowy stopień rozwoju flory bakteryjnej ze szczególnym uwzględnieniem - Legionelli Pneumonia w różnych materiałach używanych w instalacjach wodnych.
|
Przyrost bakterii Legionella Pneumonia |
Przyrost flory bakteryjnej |
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że rury wykonane z polibutylenu najmniej wśród tworzyw sztucznych sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów oraz flory bakteryjnej w instalacjach wody pitnej.
Elastyczność
Istotną zaletą polibutylenu PB , a tym samym rur z niego wykonanych jest elastyczność, oraz duża odporność na korozję naprężeniową. Cechy te są następstwem niskiego modułu sprężystości (Younga). Wykres poniżej prezentuje wartości modułu sprężystości polibutylenu na tle różnych materiałów stosowanych w instalacjach sanitarnych.
|
Im mniejsza wartość modułu Younga tym materiał wykazuje większą elastyczność.
Duża elastyczność polibutylenu daje korzyści:
- możliwość układania rur systemem kablowym
- ograniczenie ilości kształtek (kolan)
- dużą odporność na skutki zamarzania i odmarzania
- wysoka udarność (odporność na uderzenia)
- odporność na korozję naprężeniową
- zdolność tłumienia drgań.
|
Wartości modułu Younga |
|
Ścieralność
Polibutylen charakteryzuje się doskonałą wytrzymałością na ścieranie, dzięki czemu jest stosowany w ekstremalnych warunkach, np. do transportu popiołów w elektrowniach węglowych. W tym względzie przewyższa rury metalowe. Tabela poniżej prezentuje odporność na ścieralność niektórych materiałów.
Materiał |
PB |
PE-X |
Stal |
Miedź |
Ścieralność –strata wagi [%] |
1 |
3 |
>40 |
>40 |
Parametry pracy
Rodzaj instalacji (typ rur) |
Ciśnienie pracy instalacji [bar] |
Temperat. pracy instalacji trob [oC]
|
Czas pracy instalacji w trob [lata] |
Temp. maks. tmax [oC] |
Czas pracy w tmax [lata] |
Dopuszcz. temp. awarii ta [oC] |
Dopuszczalny czas pracy w ta [h] |
Woda zimna (rury STANDARD) |
10 |
20 |
50 |
- |
- |
- |
- |
Woda ciepła (rury STANDARD) |
10
|
60 |
49 |
80 |
1 |
95 |
100 |
Ogrzewanie typu grzejnikowego (rury BARRIER) |
6 |
20 60 80 |
14 plus 25 plus 10 |
90 |
1 |
100 |
100 |
Ogrzewnie typu płaszczyznowego (rury BARRIER) |
3 |
20 40 60 |
2,5 plus 20 plus 25 |
70 |
2,5 |
100 |
100 |
Ciśnienie (naprężenia) dopuszczalne
Temperatura - oC |
20 |
60 |
80 |
95 |
Obwodowe naprężenie dopuszczalne - N/mm2 |
7,60 |
5,7 |
3 |
1,6 |
Ciśnienie dopuszczalne średnicy 15mm - bar |
21,40 |
16,0 |
8,4 |
3,3 |
Czas eksploatacji w latach (24h na dobę) |
50 |
50 |
50 |
10 |
|